Nietrzymanie moczu

Nietrzymanie moczu – co to takiego, jakie są przyczyny inkontynencji i jak wygląda leczenie

Nietrzymanie moczu, określane w skrócie jako NTM lub inkontynencja, to rodzaj przypadłości, w której pacjent – w wyniku różnych czynników – gubi mocz lub całkowicie nie panuje nad zwieraczami pęcherza. Przyjęło się sądzić, że na nietrzymanie moczu narażone są osoby starsze – seniorzy czy kobiety po menopauzie. Niestety, inkontynencja dotyka także inne grupy – w tym kobiety podczas ciąży i po porodzie, osoby, które uległy wypadkom, na skutek których zostały uszkodzone struktury obecne w miednicy mniejszej, czy też panowie i panie borykający się z różnymi chorobami (w tym chorobami przewlekłymi) prowadzącymi ostatecznie do osłabienia funkcji mięśni dna miednicy oraz mięśni służących kontrolowaniu zwieraczy pęcherza.

Jakie są konkretne przyczyny nietrzymania moczu? Co można zrobić, by pacjent czuł się bardziej komfortowo? Jak w praktyce wygląda leczenie nietrzymania moczu i czy zaopatrzenie higieniczne dla osób z inkontynencją (w tym pieluchomajtki, majtki i wkłady chłonne, podkłady i inne akcesoria) są dostępne w ramach refundacji NFZ?

Przyczyny nietrzymania moczu u kobiet i mężczyzn

Przyczyn nietrzymania moczu – zarówno u kobiet, jak i mężczyzn – jest wiele i różnią się one pod względem anatomii każdej z płci. I tak...

· U kobiet przyczyny nietrzymania moczu to zwykle osłabione mięśnie dna miednicy. Taki defekt może pojawić się w wyniku ich nadwyrężenia podczas ciąży, porodu, a także przy chorobach ginekologicznych i w następstwie praktykowania nieprawidłowych nawyków toaletowych.

· U mężczyzn z kolei często przyczyną nietrzymania moczu jest rozrost prostaty (gruczołu krokowego). W trakcie powiększania uciska on na otaczające go struktury, w tym na struktury pęcherza, przez co często u panów występuje tak zwane nietrzymanie moczu z przepełnienia.

Niemniej, zarówno panie, jak i panowie powinni dbać na co dzień o swoje mięśnie dna miednicy – o ich sprawność, elastyczność, zdolność do prawidłowej reakcji. W tym celu warto odwiedzić fizjoterapeutę proginekologicznego lub urofizjoterapeutę, który sprawnie i jasno zdiagnozuje problem oraz pokieruje leczeniem lub profilaktyką inkontynencji.

Rodzaje nietrzymania moczu i diagnostyka pacjentów

Wśród rodzajów nietrzymania moczu można wyróżnić następujące kategorie:

· wysiłkowe nietrzymanie moczu, charakteryzujące się wyciekiem podczas wysiłku mięśni dna miednicy (w tym podczas kichania, kaszlu, śmiechu, wchodzenia po schodach, dźwigania, skakania);

· nietrzymanie moczu z parcia – powiązane często z nadreaktywnością pęcherza moczowego (pacjent odczuwa parcie nawet wtedy, gdy pęcherz nie jest jeszcze wypełniony);

· nietrzymanie moczu z przepełnienia – ten typ najczęściej dotyczy mężczyzn i jest powiązany ze wspomnianym już powyżej uciskiem rozrastającego się gruczołu krokowego (prostaty);

· neurogenne nietrzymanie moczu, a więc utrata kontroli nad pęcherzem w wyniku zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego oraz – ogólnie – przekaźnictwa nerwowego w różnego typu chorobach – w tym, przykładowo, przy stwardnieniu rozsianym);

· mieszane nietrzymanie moczu, a więc inkontynencja, w której objawy i przyczyny są różne (wymagające kompleksowej diagnostyki i wszechstronnej terapii).

Diagnostyka nietrzymania moczu jest niezwykle ważna. Pozwala ona rozpoznać przyczyny dolegliwości, co z kolei prowadzi do doboru odpowiedniej, skutecznej terapii. Im szybciej pacjent zdecyduje się na wizytę u lekarza (za pierwszym razem może być to lekarz rodzinny, który skieruje daną osobę do specjalisty, w tym do urologa lub fizjoterapeuty uroginekologicznego).

Leczenie nietrzymania moczu – dostępne metody

Leczenie nietrzymania moczu oraz dobór konkretnych metod terapeutycznych zależy oczywiście od rodzaju inkontynencji, a także od przyczyn tego zjawiska u konkretnego pacjenta (dlatego tak istotna jest szczegółowa diagnostyka problemu – niestety zbyt często pomijana w dyskusjach o NTM). Wśród dostępnych metod leczenia nietrzymania moczu można wyróżnić takie procedury, jak: ćwiczenia na wzmocnienie mięśni dna miednicy (prowadzone pod okiem i zgodnie ze wskazówkami specjalisty), redukcja masy ciała (jeśli jest ona nieprawidłowa), zmiana nawyków toaletowych i codziennych (mająca na celu zmniejszenie obciążenia mięśni dna miednicy oraz zapobieganie sytuacjom wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej). Dodatkowo niekiedy stosuje się farmakologiczne leczenie nietrzymania moczu (jeśli jest ono spowodowane chorobą bądź infekcją), a także różnego rodzaju zabiegi i operacje (zabiegi chirurgiczne praktykowane są zwykle w sytuacjach, w których inne metody nie przynoszą pożądanych efektów lub też zastosowanie nieinwazyjnych metod jest niemożliwe).

Zaopatrzenie higieniczne dla osób z inkontynencją – pieluchomajtki, podkłady...

Niezwykle ważnym elementem terapii NTM i wsparcia pacjentów z inkontynencją jest zapewnienie im jak największego komfortu codziennego funkcjonowania, co często wiąże się z koniecznością stosowania materiałów higienicznych w postaci majtek chłonnych, pieluchomajtek czy też wkładów chłonnych lub podkładów higienicznych. Obecnie materiały te cechują się wysoką wygodą użytkowania oraz skutecznością w zapobieganiu przeciekom czy nieprzyjemnym zapachom. Na rynku dostępne są także pieluchomajtki dla mężczyzn i dla kobiet, uwzględniające różnice w budowie anatomicznej obu płci i dopasowujące się do kształtu ciała użytkownika.

Zarówno pieluchomajtki dla kobiet, jak i pieluchomajtki dla mężczyzn czy inne artykuły chłonne, w tym wkłady, podkłady i majtki chłonne są zaliczane do wyrobów medycznych podlegających refundacji. Jak wygląda refundacja pieluchomajtek w praktyce? Jej zasady określają przepisy zawarte w Ustawie o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, z dnia 12 maja 2011 roku, a także w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie (obowiązująca wersja tego dokumentu pochodzi z dnia 27 października 2022 roku).

Z powyższych dokumentów wynika, że pacjent chcący uzyskać refundację pieluchomajtek i innych materiałów chłonnych, musi mieć wydane zlecenie (od lekarza, pielęgniarki lub położnej), które następnie realizuje w aptece. Refundacja ma jednak pewne limity – obecnie jedna osoba może uzyskać „dopłatę” na 90 sztuk pieluchomajtek lub innych materiałów chłonnych w miesiącu. Dodatkowo, nie wszyscy pacjenci z inkontynencją zaliczają się do grupy pacjentów mogących skorzystać z refundacji NFZ. Przysługuje ona jedynie tym, u których nietrzymanie moczu wynika z konkretnej jednostki chorobowej lub z uszkodzeń układu moczowego (w tym z zaburzeń neurologicznych, zespołów otępiennych, głębokiego upośledzenia umysłowego, nowotworów i guzów, powikłań zabiegowych, uszkodzeń urazowych lub jatrogennych). Dodatkowo, co do zasady, na pieluchomajtki obowiązują limity kwotowe oraz poziomy odpłatności (w tym przypadku to 30%).

Więcej informacji o refundacji majtek chłonnych, pieluchomajtek i innych wyrobów przeznaczonych dla pacjentów z nietrzymaniem moczu znajduje się w tekście: Refundacja pieluchomajtek dla dorosłych – co i komu przysługuje, do którego lektury serdecznie zachęcamy.